Superwizja czy nadzór- opis podejścia w USA i Anglii

Superwizja w edukacji to kompleksowe działanie skierowane na wsparcie zarówno nauczycieli, jak i osób kierujących placówkami edukacyjnymi. Superwizja związana jest z wyzwaniami i problemami w szkole, jak również poprawą całej sytuacji nauczania-uczenia się w aspekcie zarówno naukowym, jak i społecznym i wychowawczym. We współczesnej myśli pedagogicznej superwizja nie jest traktowana jako nadzór nad nauczycielami, ale jest to podejście rozwojowe do całej społeczności szkolnej i jej potrzeb.

Cechy nowoczesnego podejścia do superwizji w edukacji prezentowane w artykule opierają się głownie na schematach i zasadach jej funkcjonowania w USA i Anglii. Główne cechy współczesnej superwizji to:

1. Działalność usługowa: Głównym celem superwizji jest pomoc nauczycielom, aby lepiej im się pracowało i żeby wyniki ich działań były jak najlepsze. W systemie polskim zamiast superwizji odnajdujemy nadzór edukacyjny, który jest postrzegany jako inspekcja w celu sprawdzenia, czy nauczyciele wykonują swoją pracę w sposób zadowalający, czy nie. Wdrożenie superwizji pozwala na wpisanie w system szkolny podejścia, w którym nie chodzi o sprawdzanie i ocenianie tylko o wsparcie nauczyciela w osiąganiu celów kształcenia i wychowania opartego na wartościach.
2. Proces: Nowoczesny system wykorzystujący superwizję w krajach takich jak USA czy Anglia opiera się na procesie społecznym, psychologicznym i edukacyjnym. Ważnym aspektem w tym zakresie jest zaznaczenie, że proces nauczania-uczenia się nie możne być lepszy, poprawiony, lepiej funkcjonujący, dopóki nauczyciele nie zostaną objęci wsparciem, jakie zapewni im ciągły rozwój kompetencji i umiejętności. Dla rozwijania interakcji między nauczycielami, a także między nauczycielami, a przełożonymi jest to niezbędna metoda pozwalająca na strukturyzowanie kontaktów, panowanie nad emocjami, jasność komunikacji i rozwój kompetencji komunikacyjnych. Superwizor w tym procesie ma za zadanie stymulowanie, pielęgnowanie pozytywnej komunikacji opartej o wartości i wsparcie indywidualne rozwoju zawodowego nauczycieli. Zatem współczesna superwizja funkcjonująca w systemach edukacyjnych jest zasadniczo procesem społecznym. Takie przekonanie przyświeca też reformą edukacji i nadzoru nad edukacją w takich krajach jak np. Indie.
3. Przywództwo edukacyjne: Nowoczesna superwizja w edukacji jest postrzegana jako rodzaj wsparcia dla przywództwa w edukacji. W systemach amerykańskim i angielskim odchodzi się od podejścia nadzoru edukacyjnego w starym znaczeniu, gdzie organ prowadzący szkołę tylko sprawował władzę nad szkołą i oceniał nauczycieli. Dziś w oparciu o wartości systemów demokratycznych zakłada się tam, ze ludzie są bardziej świadomi swoich praw i wolności, a także możliwości rozwoju i widzą jego duży sens w aspektach zarówno zawodowych, jak i społecznych. Dlatego potrzebują dobrych przywódców aby umieć odpowiedzialnie kreować swój potencjał na każdym etapie edukacyjnym. W tym celu jest nam potrzebny nauczyciel gotowy do bycia przywódcom edukacyjnym dla uczniów i uczennic.

Wdrożenie modelu superwizji w omawianych krajach pozwoliło na wsparcie nauczycieli nie tylko w wykonywaniu zadań stricte edukacyjnych ale w całym procesie wychowawczym przebiegającym w szkołach oraz w aspekcie nauczania- uczenia się, co oznacza, że nauczyciele podnieśli swoje umiejętności w nauczaniu uczniów jak sami mogą się uczyć. Wpływ wdrożenia modelu superwizji w nowoczesnym ujęciu pozwolił na poprawę sytuacji nie tylko nauczycieli, ale także uczniów i całych społeczności szkolnych, a dodatkowo pozytywnie wpłynął na realizację programów nauczania.

Dodatkowo współczesne podejście do superwizji jako elementu innowacyjnego nadzoru rozumianego jako proces rozwoju i wspracia pozwala na dostarczenie wymiernych narzędzi do określania realnych potrzeb grupy odbiorców/ uczestników superwizji, a co za tym idzie znajomość przez organy kierujące szkołą lub inną placówką edukacyjną obecnych problemów i wyzwań na terenie danej szkoły i występujących w konkretnych grupach społecznych. Pozwala to na indywidualizację wsparcia i działań podejmowanych w danym okresie w danej szkole co prowadzi do koniecznej poprawy funkcjonowania i sytuacji uczniów i uczennic oczywiście w realnie i rozsądnie określonych granicach.

Korzyści z wdrożenia superwizji jako elementu współczesnego i nowoczesnego nadzoru są następujące:

• Jest to proces dynamiczny i mocno zindywidualizowany,
• Zapewnia dostęp do dodatkowej wiedzy i wysokich umiejętności,
• Promuje współpracę w obszarze edukacji i wychowania,
• Daje możliwość określenia kierunków zmian i rozwoju dla działań podejmowanych przez nauczycieli,
• Poprawia komunikację na różnych etapach funkcjonowania środowiska szkolnego,
• Poprawia motywację nauczycieli do tworzenia i poszukiwania nowych rozwiązań dla różnych sytuacji edukacyjnych i wychowawczych,
• Wspiera proces stawania się nauczycieli autorytetami, które są przewodnikami uczniów i wskazują kierunek w nauczaniu i uczeniu się,
• Pomaga w osiąganiu celów nauczania i wychowania i zwiększa efektywność procesów szkolnych.

Zasady współczesnej superwizji w systemie obowiązującym w USA i Anglii obejmują przede wszystkim funkcjonowanie superwizji jako elementu wpisanego w zasady odpowiedzialnego administrowania placówką edukacyjną, które ma za zadanie nie tylko koordynowanie organizacyjne i prawne szkoły , ale także zapewnienie warunków do rozwoju kompetencji nauczycielskich.

Takie podejście oznacza, że strategie, plany, programy, cele i wartości stają się elementem „żywym”, który wpływa na codzienne funkcjonowanie placówki szkolnej, wykonywane zadania i indywidualne działania nauczycieli oraz uczniów i uczennic. Misja, wartości i cele stawiane w szkole jako społeczności, która ze sobą komunikuje się, wspiera siebie, dąży do efektywnego i wartościowego procesu edukacji i wychowania są uświadomione każdemu członkowi jej społeczności i w miarę możliwości podzielane przez każdego indywidualnie i jako grupa. Superwizja prowadzona w oparciu o nie daje dodatkowe wsparcie dla nauczycieli jako osób odpowiedzialnych za wdrożenie takiego podejścia w całej szkole. Oznacza to, że kolejną zasadą dobrej superwizji jest to, że proces superwizji w każdej szkole jest zindywidualizowany i dopasowany do filozofii, wartości i sposobu życia danej społeczności szkolnej.

Kolejnym ważnym aspektem opisywanego podejścia jest to, że dzięki wdrożeniu procesu superwizji otrzymujemy możliwość naukowego i otwartego na eksperymentowanie, obserwowanie, wnioskowanie podejścia do podejmowanych w szkole działań. Wszystko to w superwizji musi opierać się na obiektywności i wiarygodności.

Superwizja w tym podejściu pozwala na stworzenie atmosfery sprzyjającej do swobodnego wyrażania własnych opinii, dzielenia się wątpliwościami i cieszenia się z wspólnym i indywidualnych sukcesów zarówno w gronie uczestników superwizji, jak i przenoszenia takiego podejścia do codziennego funkcjonowania szkoły. Nauczyciele wdrożeni w taki proces przenoszą swoje doświadczenia w środowisko klasowo- uczniowskie co powoduje kształtowanie wartościowych postaw komunikacyjnych także wśród uczniów i uczennic, a z czasem i w komunikacji z rodzicami i opiekunami.

Kreatywność pobudzana w czasie pracy superwizyjnej pozwala na kreowanie nowych propozycji działań, opracowywanie nowych procedur w wypadku wyzwań i problemów edukacyjnych i wychowawczych, wynalezienia i wdrożenia nowych metod i narzędzi w codziennej pracy. Wszystkie te działania pozwalają na rozwój i postęp w nauczaniu i uczeniu się.

Proces superwizji prowadzony w odpowiedzialny sposób musi kierować się także zasadą progresu, a oznacza to, że superwizja powinna wspierać dążenie do rozwoju zarówno nauczycieli i uczniów, a za ich pośrednictwem całych społeczności lokalnych. Superwizja powinna zapewniać poczucie bezpieczeństwa i satysfakcji z podejmowanych wyzwań i dążeń do realizacji stawianych celów. Takie podejście uwalnia potencjał grup nauczycielskich i uczniowskich, pobudza ich otwartość na nowe doświadczenia i kształcenie się ustawiczne, a co najważniejsze uczy radości z osiągnięć własnych, jak i innych osób.

Podsumowując superwizja to nie nadzór w naszym rozumieniu, to nowe możliwości rozwoju i stwarzania atmosfery twórczego nauczania- uczenia się dla nauczycieli, a pośrednio także dla uczniów. Jest to dynamiczny proces dający możliwości do wskazywania celów i kierunków działań w sposób przyjazny i wartościowy. odgrywa istotną rolę w celu usprawnienia procesu nauczania-uczenia się.